Edukacja wysokiej jakości dla wszystkich. Seminarium w powiecie legionowskim. XII Dni Osób z Niepełnosprawnościami-publicystyka ngo

Wystąpili eksperci  Marek Tarwacki i Zofia Lisiecka związani z edukacją osób z niepełnosprawnościami, którzy podkreślali znaczenie wysokiej jakości edukacji dla wszystkich uczniów, niezależnie od ich indywidualnych potrzeb i ograniczeń. Przedstawiono temat zatrudniania osób niebędących nauczycielami oraz omówiono nowe zawody w edukacji, takie jak Asystent dziecka z niepełnosprawnością (ASPE). Poruszono również rolę placówek specjalnych i Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW).

Idea edukacji włączającej, jej definicje.

W pedagogice specjalnej używa się dwóch znaczeń  tego pojęcia. I od tego trzeba rozpocząć.W pierwszym wypadku chodzi o każdą formę wspólnej nauki uczniów z niepełnosprawnościami i bez nich w jednej klasie. W znaczeniu drugim edukacja włączająca jest projektem re­formy systemu oświatowego, który ma na celu zbudowanie szkoły wysokiej jakości dla wszystkich uczniów (Szumski, 2019, s. 15). Idea edukacji włączającej opiera się na tezie, że to nie ucznia należy zmie­niać i przystosowywać do systemu szkolnego, lecz odwrotnie – szkoła i system nauczania powinny zostać zmienione tak, by wyjść naprzeciw indywidualnym potrzebom wszystkich uczniów pełnosprawnych i o zróżnicowanych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych. Włączanie nie oznacza więc asymilacji, tzn. pod­ciągania wszystkich uczniów do jednego wzorca. Podstawową jego zasadą jest elastyczność – tzn. uznanie, że uczniowie mogą uczyć się w różnym tempie, a nauczyciele powinni mieć kompetencje, aby wspierać ich naukę w sposób dostosowany do ich zróżnicowanych potrzeb, uzdolnień i tempa rozwoju. Podobne zasady powinny obowiązywać w przypadku kształcenia nauczycieli i ich zatrudniania.( Dorota Prysak Konteksty Pedagogiczne 1(18)/2022 )

Asystent ucznia z niepełnosprawnościami (ASPE) i jego wpływ na jakość edukacji dla wszystkich uczniów.

Asystent ucznia z niepełnosprawnościami (ASPE) odgrywa ważną rolę w wspieraniu dzieci i młodzieży z różnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych. Ich obecność jest niezbędna, aby zapewnić wszystkim uczniom równy dostęp do nauki i pełne uczestnictwo w życiu szkolnym. Asystenci mogą pomagać uczniom w codziennych czynnościach, komunikacji, radzeniu sobie z trudnościami oraz zapewniać im bezpieczeństwo w przypadku agresywnych zachowań.

Szkoły specjalne a Specjalistyczne Centra Wspierające Edukację Włączającą (SCWEW

Specjalistyczne Centra Wspierające Edukację Włączającą (SCWEW) mają na celu wspieranie szkół ogólnodostępnych poprzez działania wspierające nauczycieli i specjalistów w pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach. Projekt ma na celu podniesienie jakości pracy przedszkoli i szkół poprzez zindywidualizowane podejście do uczniów oraz wzmacnianie lokalnej koalicji na rzecz wsparcia dzieci/uczniów i ich rodzin. Na podstawie przekazanych informacji przez prelegentów  można stwierdzić, że nie ma obecnie żadnych planów likwidacji szkół specjalnych w Polsce. Szef Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN), Przemysław Czarnek, podkreślił, że szkolnictwo specjalne jest niezbędne i powinno być rozwijane. Rząd skupia się na tworzeniu specjalnych centrów wspierania edukacji włączającej, gdzie nauczyciele ze szkół specjalnych dzielą się swoją wiedzą i umiejętnościami z nauczycielami szkół ogólnodostępnych. W ramach tych działań, rząd zwiększa liczbę specjalistów, takich jak psycholodzy, pedagodzy specjalni, logopedzi, którzy mają wspierać proces edukacji dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego w szkołach ogólnodostępnych. Przekazane środki finansowe mają umożliwić zatrudnienie dodatkowych specjalistów. (https://www.prawo.pl/oswiata/likwidacja-szkol-specjalnych-stanowisko-mein,517616.html)

Należy jednak zauważyć, że ostateczne istnienie szkolnictwa specjalnego w nowym modelu może zależeć od rozwiązań prawnych, takich jak rejonizacja, od wyboru rodziców, czy też nakładów finansowych. Nie można więc dać gwarancji, że ta gałąź edukacji przetrwa wprowadzane zmiany. Zwłaszcza, że nie przewiduje się dofinasowania ze środków unijnych szkolnictwa specjalnego.   Rząd skupia się na reformie, ale główne założenia projektu i jego zakres nie są jeszcze znane środowiskom, których dotyczą.

Konieczność uwzględnienia różnych perspektyw i głosów w procesie reformy.

W kontekście tych informacji, istnieje potrzeba dialogu z nauczycielami, rodzicami i innymi zainteresowanymi stronami w celu zrozumienia oczekiwań i opinii dotyczących edukacji osób z niepełnosprawnościami. Ważne jest wprowadzanie zmian ewolucyjnie i stopniowo, aby odpowiednio przygotować ludzi i zapewnić odpowiednie wsparcie. Administracyjne wprowadzanie reformy do nieprzygotowanych odpowiednio przedszkoli, szkół może prowadzić do negatywnych skutków, szczególnie dla osób najbardziej narażonych, dlatego ważne jest uwzględnienie różnych perspektyw i głosów w procesie reformy. Reforma się zbliża a nas trapią wątpliwości, wzbudza się dziesiątki pytań o jej organizację. Czy będzie miała przebieg jak poprzednie reformy (klasy integracyjne, gimnazja). Wszystko spadnie na nieprzygotowane szkoły i  nauczycieli. Jak przyjmą ją rodzice, opiekunowie dzieci sprawnych i z niepełnosprawnościami. Kiedy ten podział zniknie? Czy szkolnictwo specjalne przetrwa. Czy  reforma spowoduje, że obudzimy się w raju,  a wysoka jakość edukacji będzie udziałem wszystkich. Czy też pod wpływem reformy powstanie sieć szkół niepublicznych, prywatnych,   a w publicznych pozostaną ci którzy nie będą mieli wyjścia i zostanie pogłębiona przepaść. Są to pytania i wątpliwości, które powstały przy  okazji  spotkania, które było moim udziałem. Na zakończenie przytoczę trzy dyrektywy, które zaleca  profesor Tadeusza Kotarbiński  „Starać się dobrze zrozumieć cudzą propozycję, zanim się do niej ustosunkujemy negatywnie, jeżeli przy pierwszym jej usłyszeniu chętka nas zbiera do takiej reakcji”. Trzeba tamtemu komuś pomóc sformułować myśl jak najjaśniej, a wtedy zwykle okazuje się, że zawiera ona coś godnego zastanowienia i zamiast pełnej temperamentu, ale szkodzącej współdziałaniu rozmowy […] następuje konstruktywna wymiana zdań. Po drugie, jeśli ktoś coś proponuje, próbujmy nadać temu presumpcję dodatnią, a nie presumpcję ujemną. To znaczy: zróbmy założenie, że to jest pomysł dobry i że dopiero wtedy go odrzucimy, jeżeli się ujawnią dość ważkie przeciwko niemu argumenty […] trzecia dyrektywa – to zachęta do tolerancji. (Tadeusz Kotarbińskiotwiera się w nowej karcie, Drogi dociekań własnychotwiera się w nowej karcie)